Yıl İçinde Birden Çok İşverenden Ücret Alan Ücretlilerin Beyan Verme Durumu

Ücretlerin vergilendirilmesinde, ülkemizde tevkifat esası uygulanmaktadır. Tevkifat usulü uygulanıyor olsa da bazı durumlarda ücretlilerin yıllık beyanname verme yükümlülükleri de doğabilir. Bu nedenle, yıl içinde birden çok işverenden ücret alan ya da işveren değiştiren ücretlilerin gelir vergisi beyannamesi verip vermemeleri konusunda karışıklığa neden olmaktadır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun Verginin Tarh-ı Beyan Esası 83. maddesinde: “Hilafına hüküm olmadıkça, gelir vergisi mükellefin veya vergi sorumlusunun beyanı üzerine tarh olunur.” demektedir. İşçi, memur, beyaz yaka, mavi yaka vb. gibi belli statü sahibi kişilerin kazandıkları para yani ücret için vergilendirme ilkeleri mevcuttur. Vergi sistemimizde ücret gelirleri kaynakta kesinti suretiyle vergilendirilmektedir.

Tevkif yoluyla vergilendirilmemiş ücret gelirleri (Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 64’üncü maddesinde yer alan diğer ücret hariç) ise yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan edilecektir.

Ücretin tevkif suretiyle vergilendirilmesi, GVK’nın 103. ve 104. maddeleri hükümleri göz önünde bulundurularak vergi tarifesine göre yapılmakta olup, ücretin aylık olarak ödenmesi durumunda yıl içinde ödenen ücretlerin kümülatif tutarları vergi tarifesi ile karşılaştırılmaktadır. Ücret gelirleri iki şekilde vergilendirilmektedir:
•Gerçek ücretler,
•Diğer ücretler, ücret gelirleri, (Diğer ücretler için yıllık beyanname verilmez.)

Gerçek ücretlerin, ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde ilke olarak gerçek usul kabul edilmiştir. Vergi, gelirin gerçek ve safi tutarı üzerinden alınmaktadır. Ücretin safi tutarının tespiti ücretin safi tutarı, işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan yararlar toplamından (yani ücretin gayrisafi tutarından) belli indirimlerin yapılmasından sonra kalan miktardır.

Tevkifata esas tutar, brüt ücret Gelir Vergisi Kanunu’nun 86. maddesine göre ücret gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.

Yani burada artık yıl içinde birden çok işverenden ücret alan ya da işveren değiştiren ücretlilerin aldıkları bu ücretleri hangi tutarda dikkate almaları gerektiğidir.

Ücretlilerin Beyan Verme Yükümlülükleri;

Muhtasar Beyanname ile Aylık Prim Belgesi’nin birleştirildiği, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, adında yeni bir belge türü oluşturulmuştur.

Kural olarak, tek işverenden alınmış ve kesinti suretiyle vergilendirilmiş ücretler ile birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret alan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı Gelir Vergisi Kanunu’nda yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmayanların, tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücretleri için yıllık beyanname verme zorunlulukları bulunmamaktadır.

Bu maddeye istinaden, tek veya birden çok işverenden alınmış ve tevkifata tabi tutulmamış ücretlinin kazancı için beyanname verilmesi gerekecektir.

Yıl içinde tevkifata tabi birden çok işverenden ücret alan ya da işveren değiştiren ücretliler için ise problem olan durum;
Birden fazla işverenden alınan ve kesinti yoluyla vergilendirilen ücretlerden, birinciden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamı (GVK’nın 103. maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutar) aşan ücretler için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerekmektedir.

Önemli olan bir nokta da ücretlilerin 1. işvereni vergi planlaması yaparak kendi lehlerine olanı seçerek çoğu zaman beyanname vermekten kurtarabilirler.

Yıl içerisinde iş değiştiren (grup şirketleri içinde yapılan iş değişiklikleri dahil) veya öteden beri iki veya daha fazla işverenden ücret alıp, birden sonraki işverenden aldıkları tevkifata tabi ücretleri toplamı (gelir vergisi matrahı);

2020 takvim yılı için; 49.000 TL’yi

2019 takvim yılı için; 40.000 TL’yi

2018 takvim yılı için; 34.000 TL’yi

aşanların, ücretlerin tamamını (ilk işverenden alınan ücret de dahil olmak üzere) yıllık beyanname ile beyan etmesi gerekmektedir.

Bu durumda olup da beyanname vermeyenlere ilgili kurum tarafından bilgi isteme yazısı gönderilmektedir.

Burada dikkat edilmesi gereken hususlardan biri ise beyanname verme yükümlülüğünün çalışana ait olmasıdır.

Genellikle grup şirketleri içindeki iş değişikliklerinde rastlanılan, kümülatif ücret matrahının yeni iş yerindeki ücret matrahı ile ilişkilendirilmesi durumunda da (her ne kadar fark vergi çıkmayacak olsa da) beyanname vermek gerekmektedir.

160 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde, “Buna göre, bir hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret alması halinde, her bir işverenin ödediği ücretler, ayrı ayrı vergilendirilmektedir. Dolayısıyla vergi tarifesi, her bir işverenin ödediği ücrete, diğer işveren veya işverenlerin ödediği ücretle ilgilendirilmeksizin ayrı ayrı uygulanmaktadır. Ancak, söz konusu ücretlerin gayrisafi tutarları toplamının, Gelir Vergisi Kanunu’nun 86. maddesinde belirtilen haddi aşması halinde, bu ücretlerin yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.” açıklamalarına yer verilmiştir.

Birden fazla işverenden ücret almış olmak, bununla beraber yıl içerisinde iş değişikliği dolayısıyla birden fazla işverenden ücret almayı da kapsamaktadır. Bu kapsamda olup da yıl içerisindeki geliri belli bir miktarı aşan ücretli çalışanlar, genel kuralın aksine bu gelirlerine ilişkin beyanname vermek zorundadır.

Maliye Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nın çalışmalarına istinaden bu durum önem kazanmıştır. Çünkü vergi dairesi müdürlüklerine yapılan muhtasar beyanname ile birleştirilmesi sonucu belirtilen ilgili tebliğlerle yeni bir beyan sistemi geliştirmiştir.

Doğal olarak birçok ücretli (GVK) 86-1/b maddesinde açıklanan hususlardan bilgisi olmayabilir.

Bu nedenle, ilgili ücretlilerin bundan sonraki süreçte daha dikkatli olup, işverenlerini veya mali müşavirlerini bilgilendirmelidirler. Bu düzenlemeler ile ücretlilerin yıllık beyanname verip vermeme durumları ve buna ilişkin gerekli araştırma ve soruşturmaları yapmadan adım atmamaları gerekmektedir.

Yıllık beyanname verilmesi gerekirken verilmesi atlanmışsa ne yapılması gerektiği ise;

2019 ve geçmiş yıllar için beyan dönemi geçtiği için bu durumda, Vergi Usul Kanunu’nun pişmanlık hükümlerine (VUK madde 371) göre beyanname verilirse vergi cezası kesilmeyecek, sadece ilave verginin gecikme faiziyle ödenmesi gerekecektir.

Ancak bu durum vergi idaresi tarafından tespit edilirse, pişmanlık hükümlerinden yararlanılamayacağı için ayrıca ödenecek vergi tutarı kadar bir de vergi zıyaı cezası (VUK madde 344) söz konusu olacaktır.

Maliye Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nın çalışmalarına istinaden, ücretlilerin 2019 yılı ve önceki yılların zaman aşımına uğramamış tarhiyatlar için, bağlı oldukları vergi dairesi müdürlükleri harekete geçmeden pişmanlık hükümlerinden yararlanarak hareket etmeleri gerekmektedir.

Özetle; konu bir bütün olarak değerlendirildiğinde, yıl içinde birden çok işverenden ücret alan ya da aynı yıl (aynı takvim yılı içinde) içinde işveren değiştiren ücretlilerin bu kazançlarına ilişkin beyan verip vermemeleri durumunda karşılaşacakları hususlar, dikkat edilmesi gerekenler ve ilgili yasal düzenlemeler açıklanmaya çalışılmıştır.