Yevmiye Defteri ile Envanter Defterinin İncelemeye İbraz Edilmemesi Halinde KDV İndirimleri Reddedilebilir mi?
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun;
-3’üncü maddesinde “Vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır. Vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti yemin hariç her türlü delille ispatlanabilir.”
-30’uncu maddesinde resen vergi tarhı, “vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanunî ölçülere dayanılarak tespitine imkân bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunmasıdır. İnceleme raporunda bu maddeye göre belirlenen matrah veya matrah farkı resen takdir olunmuş sayılır.
Aşağıdaki hallerden herhangi birinin bulunması durumunda, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitinin mümkün olmadığı kabul edilir.
1.Vergi beyannamesi kanunî süresi geçtiği halde verilmemişse,
2.Vergi beyannamesi kanuni veya ek süreler içinde verilmekle beraber beyannamede vergi matrahına ilişkin bilgiler gösterilmemiş bulunursa,
3.Bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmı tutulmamış veya tasdik ettirilmemiş olursa veya vergi incelenmesi yapmaya yetkili olanlara her hangi bir sebeple ibraz edilmezse,
-182’nci maddesinde bilanço esasına göre tutulacak defterler sayılmış olup bu defterler, yevmiye defteri, defterikebir ve envanter defteri’dir.
-183’üncü maddesinde yevmiye defteri, “kayda geçirilmesi icabeden muamelelerin tarih sırasiyle ve madde halinde tertipli olarak yazıldığı defterdir. Yevmiye defteri ciltli ve sahifeleri müteselsil sıra numaralı olur. Mükellefler diledikleri takdirde yevmiye defteri ve tutulması zorunlu diğer defterlerini müteharrik yapraklı olarak kullanabilirler.”
-184’üncü maddesinde defterikebir, “yevmiye defterine geçirilmiş olan muameleleri buradan alarak usulüne göre hesaplara dağıtan ve tasnifli olarak bu hesaplarda toplayan defterdir.”
-220’nci maddesinde “Aşağıda yazılı defterlerin bu bölümdeki esaslara göre tasdik ettirilmesi mecburidir:
1.Yevmiye ve envanter defterleri:
2. İşletme defteri:
3.Çiftçi işletme defteri;
4.İmalat ve İstihsal Vergisi defterleri; (Basit İstihsal Vergisi defteri dâhil)
5.(Mülga: 1/7/1964 - 488/31 md.)
6.Nakliyat Vergisi defteri;
7.Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri;
8.Serbest meslek kazanç defteri.
Bu kanunla cevaz verilen hallerde yukarıda yazılı olanların yerine kullanılacak olan defterler de tasdike tabi tutulur.”
-256’ncı maddesinde “Geçen maddelerde yazılı gerçek ve tüzel kişiler ile mükerrer 257’nci madde ile getirilen zorunluluklara tabi olanlar, muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü defter, belge ve karneler ile vermek zorunda bulundukları bilgilere ilişkin mikro fiş, mikro film, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri muhafaza süresi içerisinde yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz ve inceleme için arz etmek zorundadırlar.”
hükümleri yer almaktadır.
Diğer yandan 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun;
-29’uncu maddesinde “1. Mükellefler, yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak aşağıdaki vergileri indirebilirler:
a) Kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisi,
b) İthal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen katma değer vergisi
-34’üncü maddesinde ise “1. Yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait Katma Değer Vergisi, alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinden ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebilir.
2. Katma Değer Vergisinin fatura ve benzeri vesikalarda ayrıca gösterilmesine gerek görülmeyen işlemlerde vergi indiriminin nasıl belgelendirileceği Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit olunur.”
hükümlerine yer verilmiştir.
Çalışma konumuz ile ilgili Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunun 2020/1316 E. , 2022/634 K. sayılı kararı aşağıdaki gibidir.
Dava konusu istem: Davacı adına, yevmiye defteri ile envanter defterini incelemeye ibraz etmediğinden bahisle düzenlenen vergi inceleme raporuna istinaden katma değer vergisi indirimleri reddedilmek suretiyle yeniden oluşturulan beyan tablosu uyarınca 2008 yılının Şubat ilâ Aralık dönemleri için re’sen tarh edilen katma değer vergileri, vergilerin üç katı tutarında kesilen vergi ziyaı cezalarının kaldırılması istemiyle dava açılmıştır.
…Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:... K:… sayılı kararı:.
Olayda, 2008 yılına ait defter ve belgelerin ibrazına ilişkin yazının, davacı şirket yetkilisine tebliğ edildiği ancak davacı tarafından sadece defteri kebir ve yasal belgelerin incelenmek üzere vergi dairesine ibraz edildiği, yevmiye defteri ile envanter defterinin incelemeye ibraz edilmediği sabittir.
İnceleme elemanınca, davacı şirket tarafından sunulan yasal belgeler ile defter-i kebirin hesap bazında karşılaştırılması ve mükellefin beyannameleri ile uyum içinde olup olmadığının tespiti ile davacının sahte belge kullanıp kullanmadığının ortaya konulması mümkün ve vergi incelemesinin amacı ve ruhuna da uygun iken yasal kayıtların denetim imkânı olmadığından bahisle düzenlenen rapor doğrultusunda yapılan cezalı tarhiyatlarda hukuka ve hakkaniyete uygunluk bulunmamaktadır.
Vergi Mahkemesi bu gerekçeyle dava konusu vergi ve cezaları kaldırmıştır.
Davalının temyiz istemini inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesinin 06/11/2019 tarih ve E:2016/5876, K:2019/7126 sayılı kararı:
Olayda, davacıya ait yasal defter ve belgelerin ibrazı usulüne uygun olarak tebliğ edilen yazı ile istenilmiş olmasına rağmen, yevmiye ve envanter defterinin inceleme elemanına ibraz edilmediği sabittir.
Davacı tarafından defterlerin ibraz edilmemesine ilişkin, yevmiye defterinin bir karşıt inceleme nedeniyle bir başka yeminli mali müşavir bürosuna teslim edildiği, inceleme sonrasında defterin iade edilip edilmediği konusunda anlaşmazlık bulunduğunu ileri sürülmüş ise de davacı şirket temsilcisinin “2008 yılında işlerimizin iyi gitmemesi nedeniyle iflas ettik, hiçbir ödememizi yapamadık, işyerimize yaklaşık 80 tane haciz geldi. Bu nedenle işyerimizi terketmek zorunda kaldık. Bu süreç zarfında defterlerimiz kaybolmuştur.” şeklinde beyanda bulunarak 30/01/2013 tarihli defter ve belge teslim alma tutanağını imzaladığı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte davacının dava aşamasında da defter ve belgeleri mahkemeye ibraz edebileceği yönünde bir beyanı bulunmamaktadır.
Defter ve belgelerin muhafaza biçim ve süreleri ile ibraz yükümlülüğünü düzenleyen yasal hükümler karşısında, ileri sürülen bu hususların haklı mazeret olarak kabulü mümkün olmayıp hiçbir mücbir sebep bulunmaksızın defter ve belgelerini incelemeye ibraz etmeyen, daha sonra dava aşamasında bunları mahkemeye ibraz edebileceği yönünde bir beyanı olmayan davacı hakkında yapılan cezalı tarhiyatlarda hukuka ve hakkaniyete uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmesi hukuka uygun görülmemiştir.
Yeniden verilecek kararda verginin üç katı tutarında kesilen vergi ziyaı cezasının hukuka uygunluğu hakkında ayrıca inceleme yapılacağı tabiidir.
Daire bu gerekçeyle mahkeme kararını bozmuştur.
... Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı ısrar kararı:
Mahkeme, ilk kararında yer alan aynı hukuksal nedenler ve gerekçeyle ısrar etmiştir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
MADDİ OLAY:
Davacının 2008 yılına ait defter ve belgelerinin incelenmek üzere ibrazının istenilmesine ilişkin yazının 30/01/2013 tarihinde davacıya usulüne uygun olarak tebliğ edilmesi üzerine davacı tarafından ilgili yıla ilişkin yasal belgeler ile Bakırköy 22. Noterliği tarafından ... tarih ve ... tasdik numarası ile tasdikli defteri kebir idarenin müfettişlik adresine ibraz edilmiştir. Aynı yıla ilişkin yevmiye defteri ile envanter defteri ise incelemeye ibraz edilmemiştir.
Bunun üzerine davacı adına, yevmiye defteri ile envanter defterini incelemeye ibraz etmediğinden bahisle düzenlenen vergi inceleme raporuna istinaden katma değer vergisi indirimleri reddedilmek suretiyle yeniden oluşturulan beyan tablosu uyarınca dava konusu cezalı tarhiyatlar yapılmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 34. maddesinin (1) numaralı fıkrasında belirtilen şartların yerine getirilmesi ve faturaların gerçek bir mal teslimi veya hizmet ifasına dayanması halinde, mal teslimi veya hizmet ifasına bağlı olarak tahsil edilen katma değer vergisinden, mükelleflerin kendilerine yapılan teslim ve ifaya ilişkin olarak ödedikleri katma değer vergisini indirmeleri mümkündür.
Defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi halinde katma değer vergisi indirimlerinin kabul edilmemesinin sebebi, defter ve belgelerini muhafaza ve ibrazla yükümlü olan mükellefin, yüklendiği katma değer vergisinin, teslim ve hizmetleri dolayısıyla doğan katma değer vergisinden indirilebilmesi için zorunlu olan, “katma değer vergisinin alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmesi” ve “vesikaların kanuni defterlere kaydedilmesi” şartlarının gerçekleştiğini ispat edememesidir.
Olayda, davacının, defter ve belgelerini incelemeye ibraz etmemesi nedeniyle katma değer vergisi indirim şartlarını taşıdığını ortaya koyamadığından bahisle indirimleri reddedilmiş ise de davacının tasdik zorunluluğu bulunmamasına rağmen uyuşmazlık konusu 2008 yılına ait defteri kebiri 28/12/2007 tarihinde tasdik ettirdiğinin anlaşılması, bu defterin yevmiye defterine geçirilmiş olan muamelelere dayanılarak düzenlenmesi ve anılan raporda ibraz edilen defteri kebirle ilgili olarak herhangi bir eleştiride bulunulmamış olması karşısında, yasal defterlere kayıt şartının gerçekleştiği anlaşıldığından katma değer vergisi indiriminden yararlanmak için zorunlu bulunan şartların gerçekleşmediğinden söz edilemeyecektir.
İnceleme elemanınca, davacı şirket tarafından sunulan yasal belgeler ile defteri kebirin incelenerek davacının beyanları ile defter ve belgelerinin uyumlu olup olmadığının ve katma değer vergisi indirimi için yasal şartların ispat edilip edilmediğinin ortaya konulması mümkün olduğundan davacı adına, yevmiye defteri ile envanter defterini incelemeye ibraz etmediğinden bahisle düzenlenen vergi inceleme raporuna istinaden ilgili yıldaki tüm katma değer vergisi indirimleri reddedilmek suretiyle yapılan dava konusu cezalı tarhiyatlarda hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1- Davalının... Vergi Mahkemesinin... tarih ve E: ..., K: ... sayılı ısrar kararına yönelik temyiz isteminin REDDİNE,
2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 18/05/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
X - KARŞI OY:
Temyiz isteminin kabulü ile ısrar kararının Danıştay Dördüncü Dairesinin kararında yer alan hukuksal nedenler ve gerekçe uyarınca bozulması gerektiği oyu ile karara katılmıyoruz.
KAYNAKLAR
213 sayılı Vergi Usul Kanunu
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu
Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunun 2020/1316 E. , 2022/634 K. sayılı kararı
İşbu yukarıda yer alan metnin (makale, görüş, sirküler, bülten, yorum vb. hangi ad ile tanımlandığının bir önemi olmaksızın) yasal olarak herhangi bir bağlayıcılığı bulunmayıp, bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır. İşbu metnin tek yasal dayanak olarak kullanılması sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle doğmuş / doğabilecek zararlardan yazar / yazarların hukuki bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
