Transit Ticaret Nedir? Örnek Muhasebe Kayıtları
Transit ticaret “İhracat Yönetmeliğinin” 4’üncü maddesinde; “Yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmadan ya da antrepodan satın alınan malın, ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya ya da antrepoya satılması” şeklinde tanımlanmıştır.
Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğü’nün 12.08.2020 tarihli 67630374-130[2017/69]-15415 sayılı özelgesinde “Yurt dışından satın alınan mallar Türkiye’ye ithal etmeden (millileştirmeden) tekrar yurt dışında satılması durumunda, yapılan işlem transit ticaret kapsamında değerlendirilecektir. Diğer bir ifade ile alış ve satış faturası arasında lehte fark esas olmak üzere (makul olmak üzere aleyhte fark kabul edilebilir) gerçek veya tüzel kişi transit tacirince satın alınan yabancı veya Türk menşeli olup da yurt dışına (serbest bölgeler dâhil olmak üzere) satılmış malların transit olarak veya doğrudan doğruya, ithalat ve ihracat rejimi hükümlerine tabi olmaksızın, başka veya aynı ülkeye (serbest bölgeler dâhil) satılmasıdır.
Ayrıca, Türkiye’de yerleşik herhangi bir firma tarafından ithal edilmek amacıyla yurda getirilerek, gümrük antrepolarına alınan bir malın aynı firma ya da malları gümrük antreposunda devir alan başka bir firma tarafından başka bir ülkeye (ya da malın getirildiği ülkedeki başka bir firmaya ) satılması da transit ticaret işlemidir.”
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 08.03.2012 tarihli B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-900 sayılı özelgesinde ise “Genel olarak, transit ticaret, alış ve satış bedelleri arasında lehte fark esas olmak üzere (makul olmak üzere aleyhte fark kabul edilebilir) gerçek veya tüzel kişi transit tacirince yurt dışından alınan bir malın yine yurt dışına gönderilmesi şeklinde olmakla beraber, serbest bölgede yerleşik bir firmadan ya da antrepodan satın alınan malın ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya ya da antrepoya satılmasıdır.
Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın madde politikası itibarıyla transit ticaretinin yapılmasını uygun görmediği mallar transit ticarete konu olamaz. Yine ithalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle de transit ticaret yapılamaz.” hükümlerine yer verilmiştir.
Transit ticaret ile ilgili vergi kanunları yönünden dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıdaki gibidir.
1-Şirketiniz tarafından yurt dışından satın alınan malların Türkiye'ye ithal edilmeden (mal millileştirilmeden), tekrar yurtdışında mukim başka bir firmaya satılması işlemi, teslimin Türkiye'de gerçekleşmemesi nedeniyle KDV'nin konusuna girmeyecektir.
2-Yurt dışındaki firmalardan yaptığınız alımlar dolayısıyla söz konusu firmalarca şirketiniz adına, bulundukları ülke mevzuatına göre muteber bir belge düzenlenmesi,
3-Yurt dışındaki firmalardan aldığınız malların yine yurt dışındaki firmalara satışında, satışın yapıldığı firmalar adına şirketiniz tarafından fatura düzenlenmesi,
4-Söz konusu alım ve satım işlemlerine ilişkin muhasebe kayıtlarının Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinde belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde kayıtlara intikal ettirilmesi gerekmektedir.
Örnek 1: Çin Halk Cumhuriyetinden alınan hammadde Türkiye’ye gelmeden Makedonya’ya satılması.
Alış bedelinin 1.000.000 TL, satış tutarının ise 1.300.000 TL karşılığı döviz olduğunu varsayalım.
---------------------------------------------------------------------------------------
157.DİĞER STOKLAR 1.000.000
157.01-Yurtdışındaki Mallar
320.SATICILAR 1.000.000
------------------------------Yurt dışı mal alış kaydı-----------------------------
120.ALICILAR 1.300.000
601.YURTDIŞI SATIŞLAR 1.300.000
-----------------------------Transit ticaret mal satış kaydı-----------------------
623.DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ 1.000.000
157.DİĞER STOKLAR 1.000.000
157.01-Yurtdışındaki Mallar
------------------------Transit ticaret satış maliyet kaydı-----------------------
Örnek 2: Çin Halk Cumhuriyetinden alınan hammadde Antrepodan Makedonya’ya satılması.
Alış bedelinin 1.000.000 TL, satış tutarının ise 1.300.000 TL karşılığı döviz olduğunu varsayalım.
------------------------------------------------------------------------------------------
157.DİĞER STOKLAR 1.000.000
157.02-Antrepodaki Mallar
320.SATICILAR 1.000.000
------------------------------Antrepoya mal alış kaydı------------------------------
120.ALICILAR 1.300.000
601.YURTDIŞI SATIŞLAR 1.300.000
-----------------------------Transit ticaret mal satış kaydı-------------------------
623.DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ 1.000.000
157.DİĞER STOKLAR 1.000.000
157.02-Antrepodaki Mallar
------------------Antrepodan transit ticaret satış maliyet kaydı------------------
KAYNAKLAR
İhracat Yönetmeliği
12.08.2020 tarihli 67630374-130[2017/69]-15415 sayılı özelge
08.03.2012 tarihli B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-900 sayılı özelge
