Herhangi Bir Mal Teslimi ya da Hizmet İfası Olmadığı Halde Sehven “Temel Fatura” Senaryosunda Düzenlenen e-Faturanın Alıcısı Tarafından İade Şeklinde e-Fatura Düzenlemesi Zorunlu mudur?
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun;
-227’nci maddesinde “bu kanunda aksine hüküm olmadıkça, bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.”
-229’uncu maddesinde “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.” Hükümleri yer almaktadır.
Mezkûr Kanunun mükerrer 257’nci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde de “Tutulması ve düzenlenmesi zorunlu defter, kayıt ve belgelerin mikro film, mikro fiş veya elektronik bilgi ve kayıt araçlarıyla yapılması veya bu kayıt ortamlarında saklanması veya ibraz edilmesi hususunda izin vermeye veya zorunluluk getirmeye, bu şekilde tutulacak defter ve kayıtların kopyalarının Maliye Bakanlığında veya Muhafaza etmekle görevlendireceği kurumlarda saklanması zorunluluğu getirmeye, bu konuda uygulama usul ve esaslarını belirlemeye” yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
Bu yetkilere istinaden faturanın elektronik belge olarak düzenlenmesi, elektronik ortamda iletilmesi, muhafaza ve ibraz edilmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. e-Fatura Uygulaması İptal, İhtar/İtiraz Bildirim Kılavuzunun açıklamaları ise aşağıdaki gibidir.
526 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Tebliğiyle 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine “V.10. e-Belgelere İlişkin İptal/İtiraz, İhbar ve İhtarların Bildirilmesi” başlıklı bölüm eklenmiş olup, söz konusu bölüm uyarınca, 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ kapsamında düzenlenen e-Belgelere ilişkin olarak 6102 sayılı Kanunun 18’inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca noter aracılığıyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya güvenli elektronik imza kullanılarak KEP sistemi ile yapılan ihbar veya ihtarlar ile e-Belge iptal işlemlerinin 1/5/2021 tarihinden itibaren, ebelge.gib.gov.tr adresinde yayımlanacak kılavuzda belirtilen usul, esas ve süreler içinde, elektronik ortamda Gelir İdaresi Başkanlığı bilgi işlem sistemine bildirilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Genel Olarak e-Fatura İptal/İtiraz Bildirim İşlemleri
e-Faturalara elektronik ortamda iptal/itiraz işlemi yapılabilmesi için; e-Faturayı düzenleyen satıcı veya duruma göre alıcı tarafından e-Fatura İptal/İtiraz Bildirim Portalı üzerinden iptal/itiraz talebi oluşturulması gerekir. İptal/itiraz taleplerine ilgili faturanın alıcısı/satıcısı tarafından onay verilebildiği gibi, karşı tarafın onaylama zorunluluğu bulunmamaktadır. Bilindiği üzere e-Faturalara Türk Ticaret Kanununun 18’inci maddesinin (3) numaralı fıkrasında belirtilen harici itiraz yolları ile de itiraz edilebilmekte olup aynı Kanunun 21’inci maddesinin (2) numaralı maddesinde “ Bir fatura alan kişi aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde, faturanın içeriği hakkında bir itirazda bulunmamışsa bu içeriği kabul etmiş sayılır” hükmü bulunmaktadır. Başkanlığımızca geliştirilen ve ilerleyen bölümlerde açıklamalara yer verilen e-Fatura İptal/İtiraz portali ile e-Fatura uygulamasında iptal ve itiraz işlemleri, sistem üzerinden muhatabına iletilebilecektir.
e-Fatura uygulamasında iptal işlemleri, ticari fatura senaryosunda düzenlenen faturalara, faturanın alıcıya iletildiği tarihten itibaren 8 günlük süre içinde e-Fatura sistemi içinden “Ret Uygulama Yanıtı” ile iptal işlemi yapılmaktadır.
Ticari Fatura Senaryosu dışında düzenlenen e-Faturalar ile ilgili olarak, e-Fatura İptal Portali aracılığı ile e-Faturaya taraf mükelleflerin, e-Faturanın alıcısına iletildiği tarihten itibaren 8 günlük süre içerisinde mali mühür ya da elektronik imzalarını kullanmak suretiyle, iptal talebi oluşturmalarına ve kendilerine iptal talebi iletilen e-Faturalara ilişkin iptal taleplerini onaylayabilmelerine imkan getirilmiştir. 8 günü aşan sürelerde sistem talep oluşturulmasına ya da talebin onaylanmasına imkan vermemektedir.
Temel Fatura senaryosunda (hem itiraz bildirim hem iptal uygulaması için alıcı veya satıcı tarafından talep başlatılabilir)
Balıkesir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 03.06.2021 tarihli 58889402-105[2017/127-1094]-54295 sayılı özelgesinde aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir.
“Bir mal teslimi için fatura düzenlendiğinde mal teslim edildikten sonra kısmen veya tamamen iadesinin yapılması durumunda ortada mal hareketinden kaynaklı bir iade bulunduğundan, düzenlenecek e-Faturanın “İade Fatura” tipinde olması ve bu şekilde alınan faturaya ilişkin muhasebe kayıtlarının, muhasebe ilke ve kurallarına uygun olarak düzeltme kayıtları ile düzeltilmesi gerekmektedir. Ancak alıcısına e-Fatura Uygulaması üzerinden başarıyla gönderilmiş bir e-Faturaya konu malların, alıcısı tarafından hiç teslim alınmaması ve stok kayıtlarına hiç girmemesi veya herhangi bir mal iadesi bulunmaksızın sadece hatalı bir fatura olması, alıcısının faturayı kabul etmek istememesi vb. durumlarda;
-Faturanın “Temel Fatura” senaryosunda düzenlenmiş olması halinde, 6102 sayılı Kanunun 18’inci maddesinde belirtilen harici yöntemlerle veya Temel Fatura İptal Portalı üzerinden yapılan iptal talebiyle,
-Faturanın “Ticari Fatura” senaryosunda düzenlenmiş olması halinde ise, bu yöntemlere ek olarak e-Fatura Uygulaması üzerinden “red” yanıtıyla söz konusu faturaya itiraz edilebilmesi mümkün olup, bu durumlarda bir iade faturası düzenlenmesi zorunluluğu da bulunmamaktadır.
İlgili fatura e-Fatura sistemi üzerinde başarıyla iletilmiş olmasına rağmen, gerçekte bir mal veya hizmet alışı olmadığı halde düzenlendiği değerlendirilen faturaların, muhatabı tarafından kanuni defter kayıtlarına alınma zorunluluğu bulunmamakla birlikte, muhasebe kayıtlarına alınmış olması durumunda muhasebe kayıt ve düzeltme kuralları dikkate alınarak ters kayıt ile muhasebe kayıtlarının düzeltilmesi de mümkün bulunmaktadır. Söz konusu düzeltme kayıtlarının tevsik edici bilgi ve belgeleri olarak, muhatabı tarafından yapılan sistemsel veya harici itirazlara ilişkin bilgi ve belgeler, ilgililere ibraz edilmek bakımından muhasebe kayıtları ile birlikte muhafaza edilecek ve istenildiğinde ibraz edilecektir.”
Görüldüğü üzere herhangi bir mal teslimi ya da hizmet ifası olmadığı halde sehven düzenlenen temel faturaların hem alıcının hem de satıcının kayıtlara alması halinde düzenleyecekleri finansal tablo kalemleri gereksiz yere işlem görecektir. Özellikle satıcının sehven düzenlediği faturadan dolayı önce gelir/hasılat kalemi artacaktır.
Akabinde kendisine düzenlenen iade faturası ile satış iade kalemi de aynı oranlı artacaktır. Elbette günün sonunda brüt satışlardan satış iadeleri düştüğünde satışlar netleşecektir. Fakat sadece satışlar kendi içinde değerlendirildiğinde sehven düzenlenen faturaya ilişkin tutar da bu satışların içinde yer alacağından farklı yorumlara sebebiyet verebilir.
Özetle yanlışlıkla düzenlenen temel senaryo e-faturaların kabul/iade şeklinde işlem görmeleri yerine e-fatura iptal/itiraz portalını kullanarak taraflardan birinin talep girmesi diğer tarafında onaylaması ile ilgili faturanın kayıt görmesi engellenebilir.
KAYNAKLAR
213 sayılı Vergi Usul Kanunu
03.06.2021 tarihli 58889402-105[2017/127-1094]-54295 sayılı GİB Özelgesi
e-Fatura Uygulaması İptal, İhtar/İtiraz Bildirim Kılavuzu Versiyon : 1.1 Mayıs 2021
İşbu yukarıda yer alan metnin (makale, görüş, sirküler, bülten, yorum vb. hangi ad ile tanımlandığının bir önemi olmaksızın) yasal olarak herhangi bir bağlayıcılığı bulunmayıp, bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır. İşbu metnin tek yasal dayanak olarak kullanılması sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle doğmuş / doğabilecek zararlardan yazar / yazarların hukuki bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
