GELİR VERGİSİ MEVZUATI KAPSAMINDA GENÇ GİRİŞİMCİ İSTİSNASI
Genç girişimcilerde kazanç istisnası 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20. maddesinde düzenlenmiştir.
Bu istisnadan yararlanılacak kişiler;
Bu istisnadan yararlanılacak kişiler;
- Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettirenler,
- Mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişiler yararlanabilir.
Kazanç istisnasından yararlanan mükellefler, beyana tabi başka bir gelirin (kira, ücret, menkul sermaye iradı) olması durumunda sadece ticari, zirai ve mesleki kazançları dolayısıyla teşvik uygulamasından yararlanabileceklerdir.
Teşvik kapsamındaki mükelleflerin, bir vergilendirme döneminde ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden bir veya birkaçından kazanç elde etmeleri durumunda teşvik, beyan edilen gelirlerin toplamına uygulanır.
Örnek: Bay (C), istisna kapsamında 2021 yılında 90.000 Türk lirası serbest meslek kazancı ile 40.000 Türk lirası kira geliri elde etmiştir. Bay (C), bu gelirlerinedeniyle verdiği yıllık gelir vergisi beyannamesinde sadece serbest meslek kazancına isabet eden 90.000 Türk liralık geliri için istisnadan yararlanabilecek olup 40.000 Türk liralık kira geliri nedeniyle istisnadan yararlanması söz konusu olmayacaktır.
İstisna tutarı ve artan tutarın devri;
Faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu kazançlarının 150.000 Türk lirasına kadar olan kısmı vergiden müstesnadır. Bir vergilendirme döneminde istisna tutarının altında kazanç elde edilmesi durumunda ise istisnadan yararlanılmayan tutar ertesi yıla devredilmez.
Örnek: 1/6/2023 tarihinde mimarlık faaliyetine başlayan ve istisnadan yararlanma şartlarının tamamını taşıyan Bay (A)’nın 1/6/2023-31/12/2023 tarihleri arasında elde ettiği serbest meslek kazancı 80.000 Türk lirasıdır. Bay (A)’nın elde ettiği serbest meslek kazancının 80.000 Türk liralık kısmı için istisnadan yararlanılacak olup kalan 70.000 Türk liralık tutar ertesi yıla devredilemeyecektir.
İstisnadan yararlanma şartları;
1. İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmiş olması,
2. Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi (Çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırmak ya da seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak işinde bilfiil çalışmamak bu şartı bozmaz.)
3. Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması hâlinde tüm ortakların işe başlama tarihi itibarıyla bu maddedeki şartları taşıması,
4. Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hâli hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması,
5. Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması.
İstisna kapsamındaki faaliyetlerden kazanç elde edilmemesi veya istisna haddinin altında kazanç elde edilmesi hâllerinde dahi yıllık beyanname verilir.
Genç girişimcilerde kazanç istisnasında özellikli durumlar;
1) Adi ortaklık veya şahıs şirketi kurmak suretiyle faaliyette bulunan mükellefler de ayrı ayrı istisnadan yararlanabilir. Bu durumda mükelleflerin istisnadan yararlanabilmeleri için tüm ortakların ayrı ayrı istisna şartlarını taşımaları gerekmektedir. Ortaklardan herhangi birinin istisna şartlarını taşımaması halinde, diğer ortaklar da istisnadan faydalanamaz.
2) Bir işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde, istisnadan yararlanılabilmesi için işletmenin ya da mesleki faaliyetin devralındığı kişinin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından olmaması gerekmektedir.
3) Ölüm dolayısıyla eş ve çocuklar tarafından işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde, devralan eş veya çocuklar istisnaya ilişkin şartların tamamını taşımaları kaydıyla, ölen mükellefin istisnadan faydalanıp faydalanmadığına bakılmaksızın devralan eş veya çocuklar istisnadan üç vergilendirme dönemi boyunca yararlanır.
4) Mükelleflerin mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olmaları durumunda istisnadan yararlanmazlar.
6) Vergi teşvikinden yararlanan mükelleflerce daha sonra herhangi bir nedenle faaliyetin terk edilmesi durumunda, terk tarihine kadar elde edilen kazançlar dolayısıyla teşvikten yararlanılacaktır. Faaliyet terk edildikten sonra teşvik kapsamındaki söz konusu faaliyetlere tekrar başlanılması halinde ise adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunması şartı ihlal edilmiş sayılacağından bu teşvikten yararlanılamaz.
Örnek 1: Bayan (A), Bay (B) ve Bay (C), 9/5/2018 tarihinde adi ortaklık şeklinde güzellik salonu işletmeciliği faaliyetine başlamış olup faaliyete başlanıldığı tarihte Bayan (A) 25, Bay (B) 33, Bayan (C) ise 29 yaşındadır. Buna göre; Bay (B), 29 yaş şartını ihlal ettiğinden ortakların hiçbiri istisnadan faydalanamayacaktır.
Örnek 2: 25/8/2014 tarihinden itibaren market işletmeciliği faaliyetinde bulunan Bay (D), 5/5/2021 tarihinde vefat etmiş olup faaliyeti Bay (D)’nin 20 yaşındaki oğlu Bay (K) devralmıştır. Büfe işletmeciliğini devralan Bay (K) istisnaya ilişkin diğer şartları da taşımaktadır. Buna göre, Bay (K) 2019, 2020 ve 2021 yıllarında söz konusu istisnadan tam olarak yararlanacaktır.
Örnek 3: Bay (A), 18/4/2017 tarihinde babasına ait oto galeri işletmesini devralmak suretiyle ticari faaliyete başlamıştır. Bay (A)’nın, işi devraldığı babasının 1. derece kan hısımı olması nedeniyle, istisnadan yararlanması mümkün olmayacaktır.
İşi Terk ya da İş Değişikliği Durumlarında Vergi Teşviki Uygulaması;
Örnek 1: Bay (R), 14.04.2018 tarihinde harita mühendisliği faaliyetine başlamış olup teşvik şartlarının tamamını taşımaktadır. Bay (R), bu faaliyetini 18.03.2021 tarihinde terk etmiş, 24.08.2022 tarihinde aynı faaliyete yeniden başlamıştır. Buna göre Bay(R), 2021 ve 2022 yıllarında elde ettiği kazancı dolayısıyla teşvikten yararlanacak, ancak 24.08.2022 tarihinde yeniden işe başladığı faaliyeti için ilk defa işe başlama şartını ihlal etmesi nedeniyle, 2022 ve izleyen yıllar için söz konusu teşvikten yararlanamayacaktır.
KAYNAKLAR
– 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu,
– 292 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği,
– Gelir İdaresi Başkanlığı Genç Girişimcilere Vergi ve Sigorta Prim Teşviki Rehberi
İşbu yukarıda yer alan metnin (makale, görüş, sirküler, bülten, yorum vb. hangi ad ile tanımlandığının bir önemi olmaksızın) yasal olarak herhangi bir bağlayıcılığı bulunmayıp, bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır. İşbu metnin tek yasal dayanak olarak kullanılması sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle doğmuş / doğabilecek zararlardan yazar / yazarların hukuki bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
