BASİT USULE TABİ MÜKELLEFLERDE GELİR VERGİSİ İSTİSNASI
Kazançları Basit Usulde Tespit Edilen Mükellefler
Gelir Vergisi Kanunu’na göre ticaret ve sanat erbabı, kazancın tespit usulü bakımından ikiye ayrılmaktadır.
- Basit usulde ticari kazanç elde edenler
- Gerçek usulde (bilanço ve işletme hesabı esası) ticari kazanç elde edenler
Basit usule tabi olabilmek için Gelir Vergisi Kanunu’ nun 47. ve 48. Maddelerinde yer alan genel ve özel şartların topluca taşınması gerekmektedir.
Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şartları
1. Kendi işinde bilfiil çalışıyor olmak veya işyerinde bulunmak (işinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi mücbir sebepler dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şarta engel değildir. Ölüm halinde, iş sahibinin dul eşi veya küçük çocukları namına işe devam edildiği takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz.)
2. İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamının;
- Büyükşehir belediye sınırları içinde 2023 takvim yılı için 35.000 TL
- Diğer yerlerde 2023 takvim yılı için 22.000 TL’ yi aşmaması gerekmektedir.
3. Mesleki faaliyetler, ticari veya zirai kazançlardan dolayı gerçek usulde gelir vergisine tabi olmamak.
Basit Usule Tabi Olmanın Özel Şartları
1. Satın alınan malların olduğu gibi veya işlendikten sonra satanların;
- Yıllık alım tutarının 2023 takvim yılı için 440.000 TL veya
- Yıllık satış tutarının 2023 takvim yılı için 700.000 TL’ yi aşmaması gerekmektedir.
2. (1) numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayrisafi iş hâsılatının;
- 2023 takvim yılı için 220.000 TL’ yi aşmaması gerekmektedir.
3. 1) ve (2) numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının;
- 2023 takvim yılı için 440.000 TL’ yi aşmaması gerekmektedir. Bu kapsamda; 2023 yılı için belirtilen özel şartlardan herhangi birini sağlamayan kazançları basit usulde tespit edilen mükellefler, 2024 yılında gerçek usule tabi olacaktır.
4. Kâr hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için özel hadler; Milli Piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kâr hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için, (1) ve (3) numaralı sıralarda yazılı hadler yerine ilgili Bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenecek alım satım hadleri uygulanır.
Buna göre, belirtilen maddelerin ticaretini yapan mükelleflerin basit usulden yararlanabilmeleri için alış, satış veya hasılatlarının 31/12/2022 tarihi itibariyle 323 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen aşağıdaki hadleri aşmaması gerekmektedir.
Basit Usulde Tespit Olunan Kazançlarda Gelir Vergisi İstisnası
Gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden farklı olarak kazançları basit usulde tespit edilen mükelleflere, bazı avantajlar sağlanmıştır.
7338 sayılı Kanunla, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen mükerrer 20/A maddesi ile basit usule tabi mükelleflerin ticari kazançları gelir vergisinden müstesnadır. Basit usule tabi mükellefler, istisna kapsamındaki bu kazançlar için yıllık beyanname vermeyeceklerdir. Diğer gelirler dolayısıyla beyanname vermeleri halinde de bu kazançlarını beyannameye dâhil etmelerine gerek yoktur.
Basit usulde vergilendirilen mükellefler, faaliyetlerine ilişkin almış oldukları mal alış ve giderleri ile hasılatlarını gösteren evrakları ayrı ayrı dosyalayıp saklamak zorundadırlar. Bu belgelerin kayıtları, mükelleflerin bağlı bulundukları meslek odalarının oluşturdukları bürolarda tutulur.
Ticari kazançları basit usulde tespit edilmekte iken, Gelir Vergisi Kanunu’nun 47. ve 48. maddelerinde yer alan şartları ihlal eden mükelleflerin ticari kazançları, izleyen takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirileceğinden, bu mükellefler şartların ihlal edildiği yıl için de vergiden müstesna olacaktır.
Takvim yılı içinde basit usulden gerçek usule geçen mükellefler, gerçek usule geçtikleri tarihe kadar elde ettikleri kazançları için istisnadan yararlanacak, bu tarihten sonra ise söz konusu istisnadan yararlanamayacaklardır.
Örnek 1: Mükellef, öteden beri basit usule tabi olarak berberlik faaliyetini yürütmektedir. 2023 yılında 55.000 TL kazanç elde etmiş olup, başka bir geliri bulunmamaktadır.
Mükellefin, elde ettiği bu kazancı gelir vergisinden istisna olup, yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyecektir.
Örnek 2: Taksi işletmeciliği faaliyeti dolayısıyla basit usule tabi olan mükellef, 2023 yılında 50.000 TL kazanç elde etmiştir. Mükellef, aynı yıl sahibi olduğu konutundan 30.000 TL kira geliri elde etmiştir. 2023 yılında taksicilik faaliyetinden elde ettiği kazancı gelir vergisinden istisna olacağından kira geliri için vereceği yıllık gelir vergisi beyannamesine basit usulde tespit edilen ticari kazancını dahil etmeyecektir.
KAYNAKLAR
- 193- Gelir Vergisi Kanunu (Mükerrer Madde 20/A)
- GİB Basit usulde tespit edilen mükelleflerde gelir vergisi istisna rehberi
- 7338 Sayılı Kanun 46. Madde
İşbu yukarıda yer alan metnin (makale, görüş, sirküler, bülten, yorum vb. hangi ad ile tanımlandığının bir önemi olmaksızın) yasal olarak herhangi bir bağlayıcılığı bulunmayıp, bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır. İşbu metnin tek yasal dayanak olarak kullanılması sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle doğmuş / doğabilecek zararlardan yazar / yazarların hukuki bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
